Instytut Badań Europy Wschodni
Instytut Badań Europy Wschodniej (Forschungsstelle Osteuropa – FSO) jest niezależną placówką badawczą przy Uniwersytecie Bremeńskim. Instytut został założony wspólnie przez Stałą Konferencję Ministrów Kultury, Nauki i Oświaty Krajów Związkowych Republiki Federalnej Niemiec oraz przez kraj związkowy Brema. Placówka, która powstała w okresie Zimnej Wojny w 1982 roku, łączy dziś dwa cele: badanie społeczeństw oraz kultury byłego Bloku Wschodniego oraz analizę przemian i obecnego rozwoju w państwach powstałych po upadku Związku Radzieckiego.
Interdyscyplinarne badania naukowe prowadzone w instytucie skupiają się na podstawowym pytaniu, w jakim stopniu socjalizm oraz hegemonia Związku Radzieckiego wpłynęły na obecny rozwój państw Europy Wschodniej i Środkowej oraz w jaki sposób ukształtowały ich społeczeństwa. Tematy pracy badawczej stanowią różne formy „oporu i konformizmu”, władzy i opozycji, szczególnie w okresie rządów autorytarnych i hegemonii oraz ery przemian postsocjalistycznych.
Praca badawcza w instytucie podzielona jest na cztery następujące działy:
- archiwum,
- badania naukowe,
- analizy aktualnych wydarzeń oraz
- wystawy.
Historia Instytutu
Instytut Badań Europy Wschodniej został założony w 1982 r. przez prof. Wolfganga Eichwede jako bezpieczna przystań dla dokumentów samizdatu (literatury podziemnej) z Europy Wschodniej. Zadaniem placówki było i jest zbieranie świadectw krytycznej myśli i ruchów społecznych w Europie Wschodniej, ich analizowanie i przyporządkowanie historycznym, społecznym i politycznym strukturom i tendencjom rozwoju w Europie Wschodniej, a także publikowanie rezultatów pracy badawcze.
W okresie istnienia Bloku Wschodniego, cenzury i represji Instytut Badań Europy Wschodniej funkcjonował jako miejsce pamięci kulturowej ludzi myślących niezależnie i opozycjonistów z Europy Wschodniej. Różnymi kanałami i drogami docierały do Bremy dokumenty ze Związku Radzieckiego, Polski, Czechosłowacji,Węgier i NRD. W ten oto sposób, mimo istnienia żelaznej kurtyny udało się tu stworzyć miejsce kontaktowe dla dysydentów i ich twórczości. W latach 80-tych praca badawcza koncentrowała się głównie na manifestacji niezależnej działalności twórczej i produkcji intelektualnej podziemia. Za fasadą oficjalnej polityki odnajdywano nieformalne prądy i zalążki myślenia opozycyjnego, które pozwalały poznać poglądy wewnątrz tych społeczeństw.
Polityczne i społeczne przełomy w Europie Wschodniej pod koniec lat 80-tych stanowiły wyraźną cezurę w działalności instytutu. Po upadku Bloku Wschodniego oraz Związku Radzieckiego w 1989/1991 roku znacznie wzrosła ilość materiału gromadzonego przez archiwum. Dokumenty uprzednio nielegelnie lub półlegalnie szmuglowane do Bremy, mogły być tu oficjalnie przywożone. W latach 90-tych zasoby archiwalne rosły gwałtownie, także dzisiaj Brema wraz ze sowoją strukturą archiwum tworzy odpowiedni kontekst dla kolejnych materiałów twórczości nieoficjalnej.
Ponadto punkt ciężkości działalności badawczej stopniowo przesuwał się w kierunku badań nad procesami transformacji w Europie Wschodniej i Środkowowschodniej. Historycy i historyczki, politolodzy i politolożki, literaturoznawcy i literaturoznawczynie z Instytutu Badań Europy Wschodniej koncentrowali się mniej na procesach przemian ekonomicznych, typowym przedmiocie badań nad transformacją, a przede wszystkim na tradycjach historycznych i ciągłościach kulturowych, które po roku 1989/1990 stworzyły fundamenty do przemian w polityce i ekonomii oraz wywarły wpływ na zmiany w społeczeństwie i kulturze.
Podmiot finansujący
Instytut Badań Europy Wschodniej jest fundacją prawa publicznego finansowaną przez Wolne Miasto Hanzeatyckie Brema, Wolne Miasto Hanzeatyckie Hamburg oraz przez kraj związkowy Północna Nadrenia-Westfalia. Początkowo działalność instytutu sponsorowana była ze środków Fundacji Volkswagena, a od 1986/87r. finansowanie przejęła Stała Konferencja Ministrów Kultury. Będąc placówką badawczą powstałą przy uniwersytecie, poprzez osobę dyrektorki, obejmującej jednocześnie katedrę na Uniwersytecie Bremeńskim, jak też dzięki umowom o współpracy, instytut pozostaje ściśle związany z uniwersytetem.
Więcej informacji o nas i o naszych projektach dostępna jest w języku niemieckim.
|
